Digitale pathologie: een nieuwe standaard voor baarmoeder halsuitstrijkjes in AZ Sint-Elisabeth
Medische technologie transformeert de zorgsector ingrijpend. In het AZ Sint-Elisabeth in Zottegem heeft de introductie van het Hologic Genius-platform (in samenwerking met de dienst pathologische anatomie van het UZ Gent) geleid tot een grote verandering in de beoordeling van baarmoederhalsuitstrijkjes. Dr. Erik Bodson, medisch diensthoofd Anatomopathologie, legt uit hoe dit platform met een 4K-scherm en AI-ondersteuning zorgt voor meer efficiëntie en nauwkeurigheid, terwijl de expertise van de patholoog centraal blijft.
Sinds augustus 2024 worden baarmoederhalsuitstrijkjes in jouw lab digitaal beoordeeld. Wat houdt deze verandering precies in voor de werkwijze in het lab?
Dr. Bodson: “Sinds augustus 2024 hebben we inderdaad een grote stap gezet naar digitale pathologie. De traditionele microscoop is vervangen door een Barco 4K-scherm, en we maken gebruik van een AI-gestuurd algoritme om cellen te selecteren die we moeten beoordelen. Vóór deze verandering werd elk cervixcytologie-uitstrijkje handmatig bekeken met de microscoop, wat veel tijd en mentale inspanning vroeg van de pathologen.”
Kan je uitleggen waarom cervixcytologie een belangrijke rol speelt in preventieve geneeskunde?
Dr. Bodson: “Cervixcytologie is essentieel omdat het helpt bij het opsporen van voorstadia van baarmoederhalskanker. In kader van deze screening is het belangrijk dat er een relatief lange latentietijd is tussen het ontstaan van premaligne letsels en de ontwikkeling van daadwerkelijke kanker. Deze periode bedraagt gemiddeld tien jaar voor spinocellulair cervixcarcinoom. Dit biedt ons de mogelijkheid om met periodieke screening afwijkingen vroeg op te merken en te behandelen, voordat een invasieve behandeling noodzakelijk wordt.”
Hoe verloopt het proces van een cervixcytologie-uitstrijkje en wat verandert er met de invoering van digitale pathologie?
Dr. Bodson: “Het proces begint op de gebruikelijke manier: een arts verzamelt cellen van de overgangszone van de baarmoederhals met een speciaal borsteltje. Deze cellen worden overgebracht in een alcoholoplossing en verwerkt tot een dunne laag op een draagglaasje. Dit glaasje wordt volgens het Papanicolaou-protocol volautomatisch gekleurd en beschermd met een folie. Tot voor kort werd dit glaasje uitsluitend met de microscoop bekeken. Nu worden de glaasjes echter gescand op de afdeling pathologische anatomie van het UZ Gent, waarna de digitale beelden van 1,5 GB groot beschikbaar worden gemaakt voor beoordeling in het AZ Sint-Elisabeth via een beveiligde serververbinding. Het UZ Gent werkt hiervoor samen met meerdere perifere labo’s, om de kost van de scanner te kunnen verdelen.”
Deze digitale screening van cervixuitstrijkjes is een belangrijke, technologische verbetering voor ons lab en verbetert sterk de tijdsefficiëntie zonder in te boeten op de kwaliteit van onze screening.”
Hoe helpt de AI-assistent bij het analyseren van deze beelden?
Dr. Bodson: “De AI-assistent selecteert een dertig- tot zestigtal cellen en presenteert deze in vijf categorieën op het scherm. Deze categorieën bestaan uit cellen met veel en weinig cytoplasma, ‘speciale’ cellen, celclusters en mogelijke micro-organismen. Deze indeling helpt ons om sneller en gerichter te zoeken naar LSIL, HSIL, andere atypische cellen, glandulaire cellen en micro-organismen.”
Wat zijn de grootste voordelen van het gebruik van een digitaal platform in combinatie met AI?
Dr. Bodson: “Een groot voordeel is de tijdswinst. Onder de microscoop kon het per staal soms minuten duren om bijvoorbeeld koilocyten of schimmeldraden te vinden. Nu zijn deze vaak in één oogopslag te zien. Belangrijker nog, het vinden en beoordelen van HSIL-cellen, die klein en lastig op te sporen zijn tussen soms wel 100.000 andere epitheliale cellen, wordt eenvoudiger dankzij de AI die de meest verdachte cellen presenteert. Toch is het cruciaal om te vermelden dat de AI alleen een selectie maakt. De uiteindelijke diagnose blijft bij de patholoog.”
Wat moet een patholoog in gedachten houden bij het gebruik van deze nieuwe technologie?
Dr. Bodson: “De AI-assistent is een waardevolle hulp, maar de ervaring en kennis van de patholoog blijven essentieel. Bijvoorbeeld, een herpes-geïnfecteerde cel kan door de AI in de categorie HSIL worden geplaatst. Het is dan aan de patholoog om deze cel correct te beoordelen en niet als hooggradige dysplasie te classificeren. Hetzelfde geldt voor het onderscheiden van normale micro-organismen, zoals Döderleinbacillen, die niet door de AI als opmerkelijk worden gemarkeerd. Het betekent voor ons wel een omschakeling in werkwijze en benadering, hetgeen we opgevangen hebben met een bijscholing en een validatieproces.”
Is er nog een belangrijk punt dat je wilt toevoegen over deze nieuwe werkwijze?
Dr. Bodson: “Het is belangrijk dat pathologen vertrouwd raken met de technologie en leren om vertrouwen te ontwikkelen in de AI-assistent. Hoewel de resolutie van het 4K-scherm lager is dan die van de microscoop, is het voldoende voor een nauwkeurige beoordeling in kader van de cervixcytologiescreening. Vertrouwen en ervaring in het gebruik van deze digitale hulpmiddelen zijn cruciaal om er het maximale uit te halen en de diagnostische kwaliteit te waarborgen.”
