Samen zorgen: mantelzorgers en ziekenhuizen hand in hand
Mantelzorg is essentieel in de zorg voor geriatrische patiënten. Daarom startten de ZORG-ziekenhuizen een mantelzorgparticipatieproject om mantelzorgers actief te betrekken bij de ziekenhuisopname van hun naaste. Christophe De Smet (diensthoofd zorgprogramma Geriatrie AZ Glorieux) en Silke Lampens (coördinator zorgprogramma Geriatrie AZ Sint-Elisabeth) delen hoe het project ontstond en welke impact het heeft.
Wat houdt het mantelzorgparticipatieproject in?
Christophe: “Wanneer een geriatrische patiënt wordt opgenomen, willen we de overgang naar het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk maken. Veel van onze patiënten krijgen thuis al ondersteuning via thuiszorg of vrijwillige mantelzorgers. Met het mantelzorgproject willen we deze zorg ook tijdens de ziekenhuisopname voortzetten. Mantelzorgers blijven een vertrouwenspersoon voor de patiënt en kunnen bepaalde zorgtaken opnemen.
Om mantelzorgparticipatie goed te integreren, hebben we eerst onderzocht hoe mantelzorg in beide ziekenhuizen werd ervaren. We vroegen zowel mantelzorgers als zorgteams naar hun ervaringen. Dit heeft geleid tot een gezamenlijke visie: de patiënt blijft altijd centraal, mantelzorgers krijgen voldoende rust, en we bieden hen informatie over bijvoorbeeld valpreventie en voeding.”
Hoe zijn jullie te werk gegaan?
Silke: “In maart 2024 kwamen we voor het eerst samen om te kijken of we met dit project op één lijn konden komen. De samenwerking vroeg een multidisciplinaire benadering, waardoor we met meerdere disciplines rond tafel moesten zitten om dit project uit te werken. We hebben daarom een projectteam samengesteld, met onder andere Sabine Teirlinck (zorgmanager AZ Glorieux), Jens van Elsué (stafmedewerker zorgbeleid
AZ Sint-Elisabeth), ergotherapeuten, medewerkers van de Sociale Dienst en verpleegkundigen uit beide ziekenhuizen. Toen duidelijk werd dat we qua aanpak en intentie op dezelfde golflengte zaten, hebben we een flowchart opgesteld om de mantelzorgparticipatie praktisch te organiseren.”
Christophe: “We lieten ons enerzijds inspireren door mantelzorgprojecten buiten ons ziekenhuisnetwerk en anderzijds door met de projectgroep deel te nemen aan een studiedag. Op die manier bepaalden we toen een aantal speerpunten voor mantelzorgparticipatie binnen de ZORG-ziekenhuizen. Dit omvat onder andere ondersteuning bij maaltijden, palliatieve zorg, begeleiding van patiënten met dementie, en het helpen herstellen van het dag-nachtritme.”
Wanneer ging het project echt van start?
Christophe: “In maart 2024 zijn we officieel gestart. Voor die tijd gebeurde er al wel wat informele mantelzorgparticipatie, maar met de lancering hebben we alles gestroomlijnd. We gingen actief aan de slag om mantelzorgers te betrekken en zorgteams meer bewust te maken van hun rol in dit proces. De vraag ‘Hoe ga ik om met mantelzorgparticipatie?’ staat sindsdien centraal in ons dagelijks werk.”
Silke: “Bij de lancering hebben we ook het ‘Dit-ben-ik-formulier’ geïntroduceerd. Dat is een document dat in de kamer van de patiënt wordt opgehangen en dat zowel de patiënt, zorgverlener als de mantelzorger/familie kan invullen. Het bevat belangrijke informatie over de patiënt, zoals naam, roepnaam, beroep, levensverhaal, eet- en leefgewoonten, en speciale wensen (bijvoorbeeld dagelijks het journaal kijken). Dit formulier helpt zorgverleners om de patiënt beter te begrijpen, zodat de zorg nog beter afgestemd kan worden.”
Waarom is dit project zo belangrijk?
Silke: “We willen mantelzorgers de ruimte geven om hun zorg voort te zetten zonder hen te overbelasten. Ergotherapeuten kunnen hen tips geven om de zorg thuis te optimaliseren. Dit project zorgt voor een soepelere overgang tussen ziekenhuis en thuiszorg. Hoewel het ziekenhuispersoneel zich moet aanpassen, levert het uiteindelijk voordelen op voor iedereen.”
Christophe: “Het zorglandschap verandert snel. Ziekenhuisopnames worden korter om infecties te voorkomen en patiënten snel terug naar hun vertrouwde omgeving te brengen. Dit project ondersteunt die overgang en zorgt voor de beste begeleiding van de patiënt.”
Mantelzorg is meer dan familie; het kan ook een goede buur of een betrokken vrijwilliger zijn. Het gaat verder dan Geriatrie en komt voor in veel verschillende situaties.
